Γκάντι, Μαχάτμα Μοχαντάς Κάραμτσαντ

(Mohandas Karamchand Gandhi, Πορμπαντάρ 1869 – Νέο Δελχί 1948). Ινδός πολιτικός. Έγινε γνωστός με το προσωνύμιο Μαχάτμα, που στα σανσκριτικά σημαίνει μεγάλη ψυχή. Αφού σπούδασε πρώτα νομικά στο Λονδίνο, εγκαταστάθηκε στη Νότια Αφρική, όπου αγωνίστηκε για την προστασία των δικαιωμάτων των Ινδών εργατών που είχαν μεταναστεύσει εκεί. Όταν ξαναγύρισε στην πατρίδα του, το 1914, ανέπτυξε έντονη δραστηριότητα μέσα στο Κόμμα ΕθνικούΚογκρέσου, υποστηρίζοντας ότι η Ινδία ήταν ώριμη να αυτοκυβερνηθεί. Εχθρός της βίας, με βαθύ θρησκευτικό αίσθημα για τη ζωή, κράμα ινδικής παράδοσης (που πήγαζε από την επίδραση της Μπαγκαβατζίτα) και χριστιανισμού τολστοϊκού τύπου, υποστήριζε πάντα πως μπορεί κανείς να νικήσει τον πιο άκαμπτο εχθρό του με την πειθώ και τη μη βία. Έχοντας αυτές τις βάσεις οργάνωσε ομάδες οπαδών του κόμματός του εναντίον της πολιτικής και κοινωνικής αδικίας. Όταν όμως οι Άγγλοι άρχισαν να εφαρμόζουν σκληρά μέτρα εναντίον τους, αυτοί ξέχασαν τη διδασκαλία του και αντέδρασαν με απροκάλυπτη και βίαιη εξέγερση. Τότε ο Γ. είπε πως έκανε «λάθος μεγάλο σαν τα Ιμαλάια», πιστεύοντας πως ο λαός είχε κατανοήσει τη διδασκαλία του και την ακολουθούσε. Στο μεταξύ προσπαθούσε να συμφιλιώσει τους ινδουιστές με τους μουσουλμάνους, αλλά το 1922 τον συνέλαβαν οι Άγγλοι. Όταν αποφυλακίστηκε το 1924, νήστεψε επί τρεις εβδομάδες προσευχόμενος για θρησκευτική ειρήνη στη χώρα. Στη συνέχεια αποσύρθηκε από την ενεργό πολιτική δράση για να περιοδεύσει στα χωριά της Ινδίας, προσπαθώντας να πείσει τους Ινδούς για την αναγκαιότητα κατάργησης του θεσμού της κάστας και την άρση του κοινωνικού αποκλεισμού των παριών. Το 1927, μια πτέρυγα του κογκρέσου άρχισε στη χώρα εκστρατεία βιαιοτήτων ως αντίδραση στην αγγλική κοινοβουλευτική επιτροπή που είχε συγκροτηθεί για να εξετάσει αν η Ινδία ήταν ή όχι ικανή να γίνει ανεξάρτητη. Τότε ο Γ. θεώρησε σκόπιμο να αναμειχθεί και πάλι στην πολιτική. Το 1930 ήταν επικεφαλής πορείας οπαδών του που πήγαιναν στη θάλασσα για «να φτιάξουν αλάτι». Την περίφημη πορεία του αλατιού –διαμαρτυρία εναντίον του φόρου που είχαν επιβάλει οι Άγγλοι– την επανέλαβαν χιλιάδες Ινδοί, μέχρις σημείου να εξελιχθεί σε πανίσχυρο κίνημα, που μεταδόθηκε σε κάθε χωριό, συγκλόνισε συθέμελα την ατάραχη ινδική αδιαφορία και οδήγησε για πρώτη φορά μια απολιτική και αδιάφορη μάζα στους πολιτικούς αγώνες. Υπό την πίεση των γεγονότων, η αγγλική κυβέρνηση συγκάλεσε στο Λονδίνο τους αντιπροσώπους του εθνικού κογκρέσου της Ινδίας σε διάσκεψη στρογγυλής τραπέζης· έπειτα από μερικούς μήνες, ακολούθησε και άλλη διάσκεψη χωρίς όμως να καταλήξει σε συμφωνία. Κατά την επιστροφή του από το Λονδίνο ο Γ. συνελήφθη από τις αγγλικές αρχές μαζί με άλλους ηγέτες του Κογκρέσου. Αυτό όμως δεν τον εμπόδισε να προβεί σε νέα απεργία πείνας για την υπόθεση που τον συγκινούσε περισσότερο: την παραχώρηση ίσων δικαιωμάτων στους παρίες. Μετά την αποφυλάκισή του το 1933 ίδρυσε το εβδομαδιαίο περιοδικό Μάριτζανς (Τέκνα του Θεού), όνομα με το οποίο χαρακτήριζε τους παρίες. Με το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, μερικοί από τους ηγέτες του Κογκρέσου πίστεψαν πως είχε φτάσει η στιγμή να δράσουν αποφασιστικά εναντίον της Αγγλίας. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Τσάντρα Μπόζε, που προσέφερε τη συνεργασία του στις φασιστικές κυβερνήσεις. Ο Γ., αντίθετα, υποσχέθηκε συνδρομή στην Αγγλία με τον όρο ότι αυτή θα παρείχε εγγύηση της ανεξαρτησίας της Ινδίας. Όταν όμως οι Άγγλοι αρνήθηκαν να δώσουν τις απαιτούμενες εγγυήσεις, ο Γ. διακήρυξε το δικαίωμα της Ινδίας να αντιταχθεί στον πόλεμο και εγκαινίασε νέο κίνημα ανυπακοής. Όταν το 1942 ο σερ Στάφορντ Κριπς δήλωσε πως η αγγλική κυβέρνηση δεχόταν να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία της Ινδίας μετά τον πόλεμο, ήταν πλέον πολύ αργά. Ο Γ. χαρακτήρισε την προσφορά «μεταχρονολογημένη επιταγή», ενώ η Ινδία απαιτούσε την άμεση ανεξαρτησία της. Συνελήφθη εκ νέου στα τέλη του 1942 μαζί με άλλα μέλη του Κογκρέσου και παρέμεινε στη φυλακή έως τα μέσα του 1944. Τον Φεβρουάριο του ίδιου έτους πέθανε η γυναίκα του. Ο Γ. μετά την αποφυλάκισή του προσπάθησε να έρθει σε συμφωνία με τον Μοχάμεντ Αλί Τζίνα, ηγέτη του ΜουσουλμανικούΣυνδέσμου, που ζητούσε τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου κράτους (Πακιστάν) για τα ενενήντα εκατομμύρια των μουσουλμάνων της χώρας. Η κρίση μεταξύ των δύο κοινοτήτων ξέσπασε μετά το τέλος του πολέμου, όταν είχε αρχίσει να βρίσκει τη λύση του το πρόβλημα της ανεξαρτησίας της Ινδίας. Οι προσπάθειες του Γ. να πείσει τον λαό ότι ινδουιστές και μουσουλμάνοι ήταν πάνω απ’ όλα Ινδοί, ότι ο θεός του ενός ή του άλλου, όσο και αν είχαν διαφορετικά ονόματα, ήταν ο ίδιος θεός, αποδείχτηκαν μάταιες· προκάλεσαν μάλιστα το μίσος των ακραίων Ινδών εθνικιστών, οι οποίοι τον χαρακτήρισαν προδότη και τον κατηγόρησαν πως εμπόδιζε την Ινδία να γίνει μεγάλη ινδουιστική δύναμη. Στις 30 Ιανουαρίου του 1948 ο Γ. έπεσε νεκρός από το περίστροφο ενός φανατικού ινδουιστή, προκαλώντας δικαιολογημένα τη συγκίνηση και την αγανάκτηση της παγκόσμιας κοινής γνώμης. Η μορφή του Γ. είναι μία από τις μεγαλύτερες της σύγχρονης ιστορίας. Η διδασκαλία του και οι αρχές του ξεπέρασαν τα ινδικά όρια και απέκτησαν πανανθρώπινο περιεχόμενο. Χαρακτηριστική φωτογραφία του Μαχάτμα Γκάντι, από την εποχή των εθνικών αγώνων του. Το σημείο, στο Νέο Δελχί, όπου αποτεφρώθηκε η σορός του Μαχάτμα Γκάντι, αποτελεί κέντρο καθολικού λαϊκού προσκυνήματος.